Duurzaamheid van leefstijl en gezondheid! (vervolg)
Mensen zijn geconditioneerde wezens, dat wil zeggen dat we gevormd worden door alles wat we meemaken en meekrijgen. Tot een bepaalde leeftijd, zo rond de 5 tot 6 jaar is dat alles wat pap en mam zegt, maar daarna begint zich het ego te vormen. We gaan zelf keuzes maken en in de pubertijd ons dan ook nog eens afzetten tegen alles wat de ouders willen dat we doen. Als je in die tijd - van zelf keuzes gaan maken in de plaats van leven zoals het is aangereikt - onvoldoende kennis over gezondheid en gezondheidsvaardigheden hebt, dan is de kans groot dat je de keuzes maakt, zoals die vanuit je omgeving worden aangereikt. In dat geval wordt gezond leven een toevalstreffer. Leef je toevallig in een van de blue zone gebieden, waar men van nature en cultureel al gezond leeft, dan heb je geluk dat je op basis van de meegekregen kennis gezonde keuzes kan maken. Heb je het niet meegekregen, dan zou het zomaar kunnen zijn dat de voedingsmiddelenindustrie en fastfood industrie met hun uitstekende marketing grotendeels je gedrag (gaan) bepalen.
Kijken we naar de afgelopen 100 jaar, dan moeten we helaas constateren dat een groot gedeelte van de bevolking de gezondheidsvaardigheden en noodzakelijke kennis niet heeft meegekregen en dus dan ook leeft zoals opgegroeid: vaak ongezond en ziekmakend. Hoe creëren we dan toch een goed fundament voor een duurzaam, gezonde leefstijl?
Hoe leren we mensen dat ze moeten stoppen voor rood licht? Hoe leren we ze de tanden te onderhouden? Hoe leren we rekenen, Nederlandse taal, enz, enz. Ook dat is conditionering. Informatie aanreiken en leren over het ‘hoe’ en ‘waarom’. Sommigen moeten dan toch nog tegen de lamp lopen, willen ze overgaan naar positieve actie, maar de meesten gaan toch over tot het stoppen voor rood, dagelijks tanden poetsen en weten op een bepaald moment zelfstandig sommetjes te maken en Nederlands te schrijven. Moeten wij niet op dezelfde manier omgaan met het aanleren van gezond leven? Hoort leefstijlkunde niet gewoon een vak te zijn op de lagere school en in het voortgezet onderwijs? Maar hoe dan voor al die generaties die dat nog niet ontvangen hebben?
Voor de generaties die eerder hebben geleerd ongezond te leven maar toch duurzaam gezond willen leven, zit er niks anders op dan kennis op te doen over de gezonde leefstijl. Pas als we kennis en inzicht hebben in het ‘wat’, ‘waarom’ en ‘hoe’ van gezond leven, zijn we in staat om de juiste beslissingen te nemen en gezonde keuzes te maken. En zelfs dan bestaat het gevaar nog dat het aangeleerde oude gedrag te dominant is, dat het ons terug blijft werpen. Marisa Peer, internationaal gezien één van de beste gedragscoaches, zegt hierover: ‘Het brein heeft de eigenschap om ons altijd terug te werpen dat wat bekend is, om weg te blijven van pijn, en plezier op te zoeken’. Terugwerpen op dat wat bekend is, als dat ongezond leven is, dan is dat een grote belemmerende factor. Wegblijven van pijn, als we gedragsverandering als lastig en moeilijk zien en dat we er ‘zo veel voor moeten laten wat leuk en lekker is’, dan is dat de tweede grote belemmerende factor om ongezond gedrag intact te houden.
Duurzaam gezond leven begint bij adequate kennis en inzicht. Maar niet alleen over gezond bewegen en gezond eten, ook over de werking van onze motivatie en ons brein. Als we die drie eenheid niet als het fundament van duurzaam gezond leven gaan zien, dan blijven mensen terugvallen in oud en ongezond gewoontegedrag. Toch hebben generaties, die de kennis niet hebben meegekregen, dit nodig.
Ik zie de fitnessprofessional als potentiële ‘duurzaam gezond leven professional’, die inspireert, leert, ondersteunt, begeleidt en coacht. Dat begint natuurlijk door expert te worden op het vlak van duurzaam, gezond leven. Alleen als de intrinsieke kennis over het ‘wat’, ‘waarom’ en ‘hoe’ van bewegen, voeding en gedragsverandering aanwezig is, gaat de motivatie over van extrinsiek - van buitenaf gemotiveerd - naar intrinsiek: vanuit onszelf.
John van Heel
EFAA/Nieuwe Gezondheid